Bijbelse onderbouwing

Laat ons juichen om uw overwinning, het vaandel (of: banier) heffen, in de naam van onze God. (Psalm 20:5a)

Inleiding

Het is van groot belang om het gebruik van vlaggen en banieren in kerk of gemeente te baseren op Gods Woord. Net als in zoveel andere gebieden (bijvoorbeeld muziek, woordverkondiging of pastoraat), vindt er zowel juist gebruik als verkeerd gebruik van banieren en (met name) vlaggen plaats. Gedegen onderzoek van de Schriften is dus belangrijk.

Banieren (vaandels) komen verrassend vaak voor in de Bijbel; vooral in de Oude Testament. Voordat een aantal Bijbel versen in vogelvlucht worden behandeld, kijken we eerst naar een belangrijk Bijbels principe.

Het onzichtbare en het zichtbare

Naast de zichtbare wereld is er ook een onzichtbare, geestelijke wereld. De eeuwige, onzichtbare God heeft op een bepaald moment het tijdelijke en zichtbare geschapen. Hierbij is het zichtbare een afspiegeling van het geestelijke. Of anders gezegd, de natuurwetten (door God ontworpen en ingesteld) laten ook iets van de geestelijke principes zien; zijn er een afspiegeling van. God wordt als Schepper door de schepping openbaar (Psalm 19:2) Psalm 19:2 (HSV)
De hemel vertelt Gods eer, het gewelf verkondigt het werk van Zijn handen.. Paulus geeft aan dat dit zo duidelijk is dat er geen verontschuldiging is voor diegenen die dat ontkennen (Romeinen 1:20) Romeinen 1:20 (HSV)
Want de dingen van Hem die onzichtbaar zijn, worden sinds de schepping van de wereld uit Zijn werken gekend en doorzien, namelijk én Zijn eeuwige kracht én Zijn Goddelijkheid, zodat zij niet te verontschuldigen zijn..

Maar God heeft daarnaast door middel van Zijn Woord (de Bijbel) nog veel meer zichtbaar gemaakt van Zijn wezen en Zijn verlossingsplan. De Bijbelse Feesten (Leviticus 23:1&2 e.v.) Leviticus 23:1&2 (HSV)
De HEERE sprak tot Mozes: Spreek tot de Israëlieten en zeg tegen hen: De feestdagen van de HEERE, die u moet uitroepen, zijn heilige samenkomsten. Dit zijn Mijn feestdagen:..., Gods eigen feesten, tonen een indrukwekkende blauwdruk van Gods gehele heilsgeschiedenis. In een cyclus van 7 feesten, die jaar op jaar weer werden gevierd, zien we een schaduw van een realiteit die deels al is gekomen en deels nog gaat komen! (Kolossenzen 2:16&17) Kolossenzen 2:16&17 (HSV)
Laat dus niemand u veroordelen inzake eten of drinken, of op het punt van een feestdag, een nieuwe maan of de sabbatten. Deze zaken zijn een schaduw van de toekomstige dingen, maar het lichaam is van Christus.

(let op: het woordje 'slechts' komt niet in de griekse tekst voor en is terecht weggelaten).

Een tweede, uiterst praktisch, voorbeeld zijn de tzitzit (gebedskwastjes). Die waren door God ingesteld als een zichtbare herinnering en hulpmiddel om niet van Gods geboden af te dwalen wanneer er verleidingen zouden komen (Numeri 15:37-40) Numeri 15:37-40 (HSV)
De HEERE sprak tot Mozes: Spreek tot de Israëlieten en zeg tegen hen dat zij voor zichzelf, al hun generaties door, kwastjes moeten maken aan de hoeken van hun kleren. Aan de kwastjes aan de hoek moeten zij een blauwpurperen draad bevestigen. Die zal voor u aan de kwastjes zitten, opdat u, wanneer u hem ziet, aan al de geboden van de HEERE denkt en die doet, zodat u niet uw eigen hart en uw eigen ogen zult onderzoeken, waar u als in hoererij achteraan gaat; opdat u aan al Mijn geboden denkt en die doet, en heilig bent voor uw God..

Ook in het Nieuwe Testament zien we deze principes weer terug. Jezus gebruikte vele gelijkenissen ('zichtbare' verhalen) om de ('onzichtbare') principes van het Koninkrijk duidelijk te maken. Ook tijdens doop (Romeinen 6:3-5) (Romeinen 6:3-5) Romeinen 6:3-5 (HSV)
Of weet u niet dat wij allen die in Christus Jezus gedoopt zijn, in Zijn dood gedoopt zijn? Wij zijn dan met Hem begraven door de doop in de dood, opdat evenals Christus uit de doden is opgewekt tot de heerlijkheid van de Vader, zo ook wij in een nieuw leven zouden wandelen. Want als wij met Hem één plant zijn geworden, gelijkgemaakt aan Hem in Zijn dood, dan zullen wij ook aan Hem gelijk zijn in Zijn opstanding.. en avondmaal 1 Korinthe 11:23-26) Numeri 15:37-40 (HSV)
Want ik heb van de Heere ontvangen, wat ik u ook heb overgeleverd, dat de Heere Jezus in de nacht waarin Hij werd verraden, brood nam, en nadat Hij gedankt had, brak Hij het en zei: Neem, eet, dit is Mijn lichaam, dat voor u gebroken wordt. Doe dat tot Mijn gedachtenis. Evenzo nam Hij ook de drinkbeker, na het gebruiken van de maaltijd, en zei: Deze drinkbeker is het nieuwe verbond in Mijn bloed. Doe dat, zo dikwijls als u die drinkt, tot Mijn gedachtenis. Want zo dikwijls als u dit brood eet en deze drinkbeker drinkt, verkondig de dood van de Heere, totdat Hij komt. (of: 'verkondigt u de dood van de Heere, totdat Hij komt') is er duidelijk een verband tussen de zichtbare handelingen en de onzichtbare, geestelijke betekenis.

Echter, ook als we gebruik maken van banieren en vlaggen, mogen we nooit uit het oog verliezen dat geestelijke dingen eeuwig zijn, maar alle aardse zullen vergaan (2 Korinthe 4:18) 2 Korinthe 4:18 (HSV)
Wij houden onze ogen immers niet gericht op de dingen die men ziet, maar op de dingen die men niet ziet; want de dingen die men ziet, zijn van het ogenblik, maar de dingen die men niet ziet, zijn eeuwig..

Woorden voor banieren en vlaggen

Hieronder zijn de belangrijke hebreeuwse woorden weergegeven die betrekking (kunnen) hebben op banieren, vaandels en vlaggen:

Het is belangrijk om op te merken dat deze woorden niet altijd eenduidig worden vertaald. Hebreeuwse woorden hebben -algemeen gesproken- meerdere betekenissen. Daarnaast is er natuurlijk ook enige overlap tussen banier, vaandel en vlag qua functie, gebruik en uitvoering.

Een aantal teksten over banieren en vlaggen

Het is belangrijk om te zien dat als in de Bijbel wordt gesproken over banieren dit in bepaalde situaties figuurlijk is bedoeld (dus banier in de zin van 'teken'). Maar er zijn ook vele plaatsen waar het een letterlijke (dus fysiek tastbare) banier betreft.

De eerste vermelding van Banieren in de Bijbel vinden we in Exodus 17 waar Aaron en Hur de handen van Mozes omhoog houden om Israël de overwinning over Amalekieten te geven. Als dank voor de overwinning bouwt Mozes een altaar en noemt het 'YHWH Nisi', of "De Heere is mijn Banier". (Exodus 17:15) Exodus 17:15 (HSV)
En Mozes bouwde een altaar en gaf het de naam: De HEERE is mijn Banier!.

Niet alleen wordt God 'mijn Banier' genoemd, Hij geeft Zijn volk opdracht om banieren (vaandels) te gebruiken als teken van de identiteit van de stammen. (Numeri 2:1&2) Numeri 2:1&2 (HSV)
De HEERE sprak tot Mozes en tot Aäron: De Israëlieten moeten hun kamp opslaan, ieder bij zijn vaandel, bij de herkenningstekens die behoren bij hun familie; zij moeten op enige afstand hun kamp opslaan rondom de tent van ontmoeting.

En zelfs God gebruikt banieren als een teken voor de naties in Jesaja 5:26 Jesaja 5:26 (HSV)
Want Hij zal een banier omhoogheffen voor de heidenvolken van ver weg. Van het einde der aarde fluit Hij hen naar Zich toe; en zie, daar komen zij, haastig en snel!. Hoewel het hier natuurlijk een figuurlijke banier geldt, spreekt het hier over een geestelijke werkelijkheid die zichtbaar wordt.

In het verlengde hiervan, profeteert Jesaja en verbeeld Jezus Christus als banier in Jesaja 11:10 Jesaja 11:10 (HSV)
Want op die dag zal de Wortel van Isaï er zijn, Die zal staan als banier voor de volken. Naar Hém zullen de heidenvolken vragen. Zijn rustplaats zal heerlijk zijn..

En, laat Jesaja ons weten, ook de Heilige Geest gebruik maakt van banieren als geestelijk wapen tegen de vijand (Jesaja 59:19) Jesaja 59:19 (HSV)
Dan zullen zij de Naam van de HEERE vrezen vanwaar de zon ondergaat, en Zijn heerlijkheid van waar de zon opkomt. Als de vijand zal komen als een rivier, zal de Geest van de HEERE de banier tegen hem oprichten..

Als we naar deze voorbeelden hebben gekeken, dan is het niet moeilijk te begrijpen dat we door Jeremia worden opgeroepen om banieren te gebruiken in de strijd. In hoofdstuk 51 wordt dit in een adem genoemd met bazuinen (shofar) en is klaarblijkelijk letterlijk bedoeld (Jeremia 51:27a) Jeremia 51:27a (HSV)
Hef een banier omhoog in het land, blaas de bazuin onder de heidenvolken,....

Banieren werden in de Bijbelse tijd (en ook nog daarna) door legers gebruikt om richting aan te geven. Een duidelijk voorbeeld vinden we in Jeremia 4&6 Jeremia 4&6 (HSV)
Maak het in Juda bekend, laat het in Jeruzalem horen en zeg: Blaas de bazuin in het land, roep luidkeels en zeg: Verzamel u, en laten we gaan naar de versterkte steden. Hef de banier omhoog naar Sion, breng u in veiligheid, sta niet stil, want Ik ga onheil brengen vanuit het noorden, een grote ramp!.

Banieren proclameren ook de overwinning. We zagen dit bij Mozes in Exodus 17 na het behalen van de overwinning. In Psalm 20:6-8 Psalm 20:6-8 (HSV)
Wij zullen juichen over uw heil en de vaandels opheffen in de Naam van onze God. Moge de HEERE al uw verlangens vervullen. Nu weet ik dat de HEERE Zijn gezalfde verlost! Hij zal hem verhoren uit Zijn heilige hemel, met machtige daden van heil door Zijn rechterhand. Dezen vertrouwen op strijdwagens en die op paarden, maar wíj zullen de Naam van de HEERE, onze God in herinnering roepen. zien we echter het opheffen van de banieren in het vertrouwen dat God de overwinning nog zal gaan geven. Dat is een profetische proclamatie!

Hoewel het woord banier afwezig is in veel vertalingen van het Nieuwe Testament, komt het wel degelijk voor.

Als eerste voorbeeld nemen we Mattheus 24:30&31 Mattheus 24:30&31 (HSV)
En dan zal aan de hemel het teken van de Zoon des mensen verschijnen; en dan zullen al de stammen van de aarde rouw bedrijven en zij zullen de Zoon des mensen zien, als Hij op de wolken van de hemel komt met grote kracht en heerlijkheid. En Hij zal Zijn engelen uitzenden onder luid bazuingeschal, en zij zullen Zijn uitverkorenen bijeenbrengen uit de vier windstreken, van het ene uiterste van de hemelen tot het andere uiterste ervan. Dit is duidelijk een verwijzing naar Jesaja 11:12 Jesaja 11:12 (HSV)
Hij zal een banier omhoogheffen onder de heidenvolken en Hij zal de verdrevenen van Israël verzamelen en hen die vanuit Juda overal verspreid zijn, bijeenbrengen van de vier hoeken van de aarde. De Peshitta, een zeer oude Aramese tekst van het Nieuwe Testament in oud Syrisch schrift, bevestigt dit. Hier staat "Daarna zal het vaandel van de Mensenzoon aan de hemel verschijnen". De Peshitta gebruikt een expliciet woord (nish) met een duidelijke link naar Jesaja 11, waar het Hebreeuwse equivalent 'nis' (Banier) wordt gebruikt.

Ter afsluiting, een verrassend vers uit de brief aan de Filipenzen. Het bekende vers Filipenzen 3:14 Filipenzen 3:14 (HSV)
Maar één ding doe ik: vergetend wat achter is, mij uitstrekkend naar wat voor is, jaag ik naar het doel: de prijs van de roeping van God, die van boven is, in Christus Jezus. heeft in de Peshitta namelijk het woord Nissi (banier, vaandel) waar in het grieks 'skopos' (doel) staat, zodat de tekst wordt: "Ik ren naar het vaandel, om de overwinning te behalen van de roeping van boven van God in Jeshua Messiach".

Gebruik tijdens aanbidding

Onze banieren en vlaggen worden gemaakt om te worden gebruikt tijdens aanbidding. Maar, het is belangijk om te begrijpen dat banieren en vlaggen zelf geen geestelijke kracht hebben (dat zou immers magie zijn). Zij zijn immers slecht levensloze materialen, zonder kracht in zichzelf. Geestelijke betekenis onstaat pas als de banieren en vlaggen worden gebruikt in een plaats en houding van aanbidding. Op deze wijze gebruikt, mogen het hulpmiddelen zijn om mensen zich beter op God en zijn grootheid te focusen.

Wanneer bannieren, vlaggen of welk ander visueel hulpmiddel dan ook (bijvoorbeeld video) worden gebruikt in aanbidding dan zijn de volgende punten belangrijk:

• Elke visuele afbeelding die wordt gebruikt tijdens aanbidding dient ons dichter bij God te brengen. Ze mogen niet de aandacht op zichzelf richten (bijv. overdreven of juist van heel slechte kwaliteit).
• Afbeeldingen en tekst moeten in overeenstemming zijn met Gods Woord (de Bijbel).
• Elk gebruik dient zicht te richten op God. Het is niet juist om -bijvoorbeeld- tijdens een dans met vlaggen zichzelf te presenteren.

Download PDF

Meer informatie

» Betekenissen van kleuren
» PDF Bijbelse onderbouwing banieren en vlaggen (in nieuw venster)